Waarom is er negatieve rente en wat doe ik er tegen?

Ik kan mij niet voorstellen dat het je is ontgaan: diverse banken hanteren sinds begin 2021 een negatieve rente op spaartegoeden boven € 100.000. Op het moment van schrijven, is dit het geval bij ING, ABN AMRO, Volksbank en Rabobank. Volgens experts volgen ongetwijfeld meer banken deze negatieve trend. Het lijkt er namelijk sterk op dat het rekenen van een negatieve rente voor banken de enige manier is om niet te veel op sparende klanten te verliezen.

Velen zien de huidige situatie als een waar weinig te kiezen is. Banken laten het ook zeker zo lijken. Toch zijn er heel wat mogelijkheden om het effect van negatieve rente te minimaliseren. Mogelijkheden waarvan sommige logischerwijs meer risico met zich meenemen. Geld dat bij de bank staat draagt zoals bekend weinig risico met zich mee. Alternatieven die ik verderop besprek, hebben dat soms wel.

Voordat je dit artikel verder leest, is het daarom belangrijk om jezelf te vragen of je genoeg nadelen van de negatieve rente ondervindt om voor oplossingen te gaan kijken. Als je het fijner vindt om het risico maximaal te minimaliseren en eigenlijk niets wilt doen om negatieve rente te voorkomen, raad ik je aan dit artikel over te slaan.

Voor wie meer wil weten over de negatieve rente, waarom het er is en wat ik zoal heb gedaan om hiermee om te gaan, raad ik aan verder te lezen. Mocht je vragen over de inhoud hebben, sta ik je graag persoonlijk in de reacties onderaan dit artikel te woord.

Wat is negatieve rente

Negatieve spaarrente was voor het overgrote deel van de Nederlandse bevolking tot voor kort iets waar ze niet van hadden gehoord. Natuurlijk treft de huidige negatieve rente momenteel een zeer beperkt deel van deze groep. Omdat deze minrente pas geldt bij spaartegoeden van meer dan € 100.000, treft het volgens de laatste cijfers een kleine 2% van de bevolking.

Het grotere plaatje treft echter vrijwel iedere Nederlander. Voor niemand is het een geheim dat de spaarrente lager dan ooit is. Als je meer dan 0% rente op je spaarrekening krijgt, mag je tegenwoordig al blij zijn.

In de media en bij je bank kun je vanuit verschillende benamingen negatieve spaarrente tegenkomen. Soms betekent dit hetzelfde, andere keren juist iets heel anders. De belangrijkste zijn naar mijn mening de volgende drie.

Negatieve creditrente

Dit is de rente die door de bank aan de klant met een spaartegoed van boven € 100.000 (of bij ABN AMRO € 150.000) gehanteerd wordt.

Nulrente

Dit is de rente die voor de meeste Nederlanders met een spaartegoed van toepassing is. Het overgrote deel van het bankwezen heeft de rente op 0,0% geplaatst. Dat wil zeggen dat je over je spaartegoeden geen rente ontvangt.

Negatieve reële rente – ‘negatieve rente’ is er alweer even door inflatie

Misschien wel de belangrijkste en meest onderbelichte indicator, de negatieve reële rente. Dit is de rente na aftrek van inflatie. Wat veel Nederlanders niet weten, is dat door inflatie je bij de nulrente ook al op je spaartegoed inlevert. Je geld wordt door inflatie minder waard. Als de spaarrente hoger dan de inflatie is, hoeft dit geen probleem te zijn. Je krijgt het verlies in waarde terug in de vorm van rente. Maar als de inflatie hoger is dan de rente, wat bij een nulrente momenteel het geval is, kun je minder met je geld doen terwijl je daar niets voor terug krijgt. Prijzen van bijvoorbeeld producten in de supermarkt stijgen terwijl je spaartegoed constant blijft. Je verliest dus op je spaartegoed zonder dat je een negatieve rente hebt.

Waarom is er eigenlijk negatieve rente?

De meeste experts zijn van mening dat de negatieve rente is ontstaan door het beleid van de Europese Centrale Bank (hierna ECB). De depositorente (rente voor spaargeld) komt voor een groot deel door de acties van de ECB tot stand. Het spaargeld dat jij bij je bank stort, moet verplicht door banken bij de ECB in de nacht worden weggezet. Als de ECB over deze spaartegoeden aan de banken een negatieve rente rekent, betekent dit dat jouw spaargeld de banken geld kost. Deze kosten moeten de banken doorberekenen omdat het anders financieel onverstandig is klanten te laten sparen.

Maar waarom rekent de ECB over deze tegoeden een negatieve rente?

Dat heeft weer alles te maken met de economische strategie van de ECB. Het wil er namelijk voor zorgen dat het minder interessant wordt om te sparen. De ECB wil dat spaarders hun geld uitgeven. Dat is goed voor de economie. Geld blijft dan door de economie stromen waar uiteindelijk iedereen van ‘zou moeten’ profiteren.

In de praktijk betekent dit dat geld minder waard wordt. We hebben er meer van dan dat we nodig hebben. Het is daardoor financieel verstandiger om juist nu aankopen te doen omdat de prijzen van dat wat we kopen alsmaar blijven stijgen terwijl onze eigen euro’s per stuk minder waard worden.

Een ander veelgehoorde verklaring voor de negatieve rente is de vergrijzing in Europa. Precieze cijfers die deze verklaring over heel Europa goed onderbouwen zijn lastig te vinden, maar het komt op het volgende neer. We worden steeds ouder en er zijn dan ook verhoudingsgewijs in Europa meer ouderen dan ooit. Een deel hiervan heeft behoorlijke spaartegoeden opgebouwd doordat ze al lang in leven zijn. Bijvoorbeeld doordat de huizenprijzen flink gestegen zijn en de overwaarde aan het vermogen toegevoegd is. Een ander voorbeeld zijn de hoge pensioenuitkeringen die maandelijks op de bankrekening binnenkomen.

Daarnaast zou de negatieve rente deels verklaard kunnen worden door het economische gedrag van veelal Aziatische landen. Zij zouden volgens kenners versneld reserves opbouwen om de impact van een eventuele financiële crisis te voorkomen. Dit resulteert in spotgoedkope (met extreem lage rentes) leningen die onder andere aan Europa en de Verenigde Staten worden gedaan.

Moet negatieve rente niet worden verboden?

Dit alles resulteert dus in negatieve rente voor spaartegoeden van boven € 100.000 en veelal nulrente voor spaartegoeden onder dit bedrag. Zoals je ondertussen hebt kunnen lezen, kost nulrente je op papier dus ook geld. Je hebt minder te besteden doordat je geld minder waard is en alles wat je kunt kopen duurder wordt.

Zowel binnen als buiten Nederland wordt met enige regelmaat geopperd om negatieve rente te verbieden. In België is tot op heden negatieve rente verboden. Onze zuiderburen hanteren een minimale rente van 0,01% naast een getrouwheidspremie a 0,10% die per jaar wordt toegepast.

Toch lijkt het erop dat de negatieve spaarrente in Nederland niet snel verboden zal worden.  Dit soort veranderingen nemen jaren in beslag en er lijkt te weinig steun in de Tweede Kamer te zijn om een dergelijk voorstel serieus in overweging te nemen.

Wat de ECB doet om negatieve rente te voorkomen

Voor vermogende spaarders in ons land is de negatieve spaarrente een feit. Voor spaartegoeden onder € 100.000 nog niet. Dat is deels te danken aan het systeem dat de ECB in 2019 invoerde. Het zogeheten second tier systeem zorgt ervoor dat niet voor alle spaartegoeden door de ECB een negatieve rente gerekend wordt. Dat voorkomt dat banken aan alle klanten negatieve rente moet doorrekenen.

Dit zijn de banken waar momenteel een negatieve rente mogelijk is

Momenteel zijn er (gelukkig) slechts een klein aantal banken dat klanten een negatieve spaarrente rekent. Ook gaat het nog altijd alleen om vermogende klanten (vanaf € 100.000). Als de huidige trend vanuit de ECB voortzet, verschijnen ongetwijfeld meer banken in dit lijstje. Ook is de kans dan aannemelijk dat kleinere tegoeden, bijvoorbeeld vanaf € 25.000 of € 50.000, met een negatieve spaarrente te maken krijgen.

Bank	Rente	Vanaf	Voorwaarden
Volksbank (ASN, SNS en Regiobank	-0,5%	€ 100.000	Geldt alleen per rekeningsaldi
Rabobank	-0,5%	€ 100.000	Geldt alleen per rekeningsaldi
ABN AMRO	-0,5%	€ 150.000	Geldt voor totale waarde van alle rekeningen bij elkaar genomen
ING	-0,5%	€ 100.000	Geldt alleen per rekeningsaldi

Zolang je binnen de huidige regelgeving blijft, mag je in Nederland je vermogen vrij verplaatsen. Je hoeft daarom niet zomaar genoegen te nemen met de negatieve rente die door de banken gerekend wordt. Zelf heb ik bij geen van de bovenstaande banken meer dan € 100.000 aan spaartegoed staan. Ik vertel je wat ik heb gedaan om de negatieve rente te voorkomen en welke alternatieven er voor banksparen zijn.

Let op: veel van de alternatieven brengen (soms aanzienlijk) meer risico met zich mee dan banksparen.

Wat kun je doen als je geen negatieve rente wilt betalen?

Wie geen negatieve rente over het spaargeld wil betalen, kan uit verschillende opties kiezen om de gevreesde minrente te voorkomen. Zoals meermaals aangegeven brengen de meeste van deze opties meer risico met zich mee dan traditioneel banksparen. Het volgende lijstje is dan ook, of ik het nu wel of niet zelf doe, slechts een overzicht en op geen manier advies.

Naar een andere bank overstappen

Een voor de hand liggende manier om negatieve rente te voorkomen, is om naar een bank over te stappen waar geen negatieve rente gerekend wordt. Op het moment van schrijven, zijn er een klein aantal banken die een negatieve rente rekenen (zie bovenstaand overzicht). Dat betekent dat er veel banken zijn waar een nul- of positieve rente mogelijk is. Alhoewel de rente bij geen van de Nederlandse banken hoog is, ben je dus bij verschillende banken niet vereist tot het betalen van de minrente.

Er zijn twee grote keerzijdes aan dit alternatief. Allereerst is het verplaatsen van een groot geldbedrag niet voor iedereen weggelegd. Gelukkig helpen banken hier steeds vaker bij. Het zorgt er echter wel voor dat je overal je rekeningnummers moet aanpassen en opeens met een nieuw systeem moet werken. Dat kan wennen zijn.

Een andere keerzijde is dat je nieuwe bank plotseling ook negatieve spaarrente kan gaan rekenen. Daardoor is al het werk eigenlijk voor niets geweest. In veel gevallen is het daarom helemaal niet interessant om van bank te wisselen (vooral niet als je slechts een klein bedrag aan negatieve rente moet betalen). Deze optie maakt het er kortom niet makkelijker op.

Geld bij de bank spreiden

De oplettende lezer is het waarschijnlijk al opgevallen: de meeste banken die een negatieve rente over spaartegoeden vanaf € 100.000 rekenen, doen dit per rekening. Dat wil zeggen dat als je meerdere rekeningen bij de bank hebt, je de negatieve rente kunt voorkomen door je spaargeld over deze rekeningen te verspreiden. Als dit ervoor zorgt dat je op geen van je rekeningen boven de € 100.000 uitkomt, hoef je dus geen negatieve rente te betalen.

Momenteel is ABN AMRO de enige bank die hier niet in meegaat. Bij ABN AMRO wordt weliswaar pas vanaf € 150.000 saldi minrente gerekend maar dan weer wel over het totale saldi dat naar jou als persoon te herleiden is. Spreiden heeft bij ABN AMRO dus geen zin. Overigens is de kans groot dat andere banken als deze trend zich voort blijft doen met een soortgelijke maatstaaf gaan werken.

Geld bij verschillende banken spreiden

Nu heb je misschien zelf al wel bedacht dat het ook mogelijk is om een deel van je vermogen (net onder € 100.000) bij je eigen bank te houden en de rest over rekeningen bij andere banken te spreiden. Oftewel, een combinatie van de vorige twee opties. De nadelen van deze opties blijven echter net zo goed overeind.

Beleggen

Veruit de meest gehoorde tip van brokers als DeGiro en Bux is dat je moet beginnen met beleggen. Een typische wc-eend uitspraak natuurlijk, aangezien dat in het voordeel van genoemde brokers is. Dat wil niet zeggen dat beleggen geen goede optie is. Dat is, zoals op ieder ander moment, een afweging die je zelf moet maken. De risico’s van beleggen zijn hoger dan banksparen. Afhankelijk van de keuzes die je maakt, kan het risico beperkt blijven of juist enorm zijn.

Je kunt in werkelijk van alles beleggen, waarvan de volgende opties het meest voorkomen:

Fondsen

Exchange Traded Funds (afgekort ETF), zijn fondsen die op de beurs verhandeld worden. Dit kunnen fondsen gevuld met aandelen of andere financiële producten zijn. Met de ETF MSCI World heb je een klein deel van een specifieke wereldwijde selectie van aandelen terwijl je met de ETF Physical Gold juist in goud deelneemt. Volgens veel particuliere beleggers zijn fondsen interessant omdat het mogelijk is om te kiezen voor een fonds met een laag risiconiveau. Op basis van historische rendementen is het mogelijk een inschatting van zowel het beoogd rendement als eventuele risico’s te maken.

Aandelen

Over het algemeen brengen aandelen meer risico met zich mee dan fondsen. Dat komt omdat je met de meeste fondsen een klein deel in veel verschillende aandelen neemt. Als een van deze groep aandelen hard daalt, blijft de impact beperkt doordat het enkele aandeel slechts een klein deel van de groep uitmaakt. Wanneer je juist overwegend in losse aandelen wilt beleggen, is het risico doorgaans hoger. Een scherpe daling van een aandeel kan grote invloed hebben op de waarde van je aandelenportefeuille. Wie de negatieve spaarrente wil voorkomen, neemt dan ook zeker fors meer risico wanneer dat middels aandelen getracht wordt te compenseren.

Cryptocurrency

Er zijn altijd nóg risicovollere opties en daar is cryptocurrency een goed voorbeeld van. Sterke fluctuaties en onbekende factoren als hacks en verlies van inloggegevens kunnen de waarde van je inleg binnen enkele seconden doen verdampen. In 2021 was er weer een duidelijke opleving in de cryptocurrency markt te zien, wat ongetwijfeld het gevolg is van het ‘goedkope geld’ dat ergens voor gebruikt moet worden.

Vastgoed

Vastgoed is een geliefde optie voor beleggers. Het risicoprofiel van vastgoed is, vooral bij een grote portefeuille, is relatief laag. Dat wil niet zeggen dat het makkelijk is. Er is veel kennis nodig om de juiste objecten aan te kopen. Vooral in de huidige overhitte kopersmarkt is dat belangrijker dan ooit.

Vakantiehuisje

Stiekem is het misschien wel leuker om gewoon een vakantiehuisje te regelen. Een huisje dat je als je er zin in hebt zelf gebruikt. De rest van het jaar kun je het verhuren.

Extra aflossen

Extra aflossen op je hypotheek kan, afhankelijk van je huidige hypotheek, enkele procenten per jaar opleveren. Het is vooral interessant wanneer de vaste hypotheekrente van je hypotheek hoog is.

Sparen in het buitenland

Op diverse websites lees ik dat mensen ervoor kiezen om hun spaartegoeden naar het buitenland te verplaatsen. Een heel wat risicovollere keuze dan veel mensen zich beseffen. In Nederland bestaat zoiets als het prachtige depositogarantiestelsel waardoor je altijd van 1 cent tot € 100.000 beschermd bent (bijvoorbeeld bij faillissement). Dat is bij veel banken buiten Nederland niet het geval.

Geld thuis bewaren

Is het slim om je geld thuis te bewaren? Onder je matras te stoppen? Onder de houten vloer verstoppen? Als je het aan mij vraagt, is dat niet slim. Toch geeft de Consumentenbond in een eigen onderzoek aan dat maar liefst een vijfde van de spaarders die naar oplossingen voor de negatieve rente zoeken, dit serieus overwegen. Dat terwijl er behoorlijk wat redenen op te noemen zijn waarom dit niet verstandig is. Brand, lekkage, diefstal, alsmaar stijgende inflatie, ik kan nog wel even doorgaan..

Meestgestelde vragen

---